Het perspectief van de baby bij zwangerschap en geboorte

Hoewel we het ons misschien niet meer kunnen herinneren, is geboren worden voor ieder van ons een unieke ervaring. De geboorte is een krachtig proces en een belangrijke inwijding in het leven. Het is onze eerste en meest belangrijke reis. In deze reis worden we lichamelijk, psychisch, fysiologisch en emotioneel gevormd als mens en laat de geboorte een diepe imprint na. Precies zoals de natuur het bedoeld heeft

In onze cultuur wordt de geboorte vaak alleen bekeken vanuit het perspectief van de gynaecoloog, de verloskundige of de ouders. We staan er vaak niet bij stil dat een baby van de geboorte een eigen, autonome ervaring heeft. Net als de moeder bereidt de baby zich voor op een natuurlijke fysiologische geboorte, waarin ook hij pijn en druk kan ervaren, dit is een natuurlijk proces.

De baby beweegt zich door de geboorte heen en komt op de wereld. Een ervaring die pijnlijk en stressvol kan zijn, maar ook juist als overwinning kan worden ervaren. Geboren worden kan een ervaring zijn waarbij de baby leert moeilijkheden te overwinnen, ook de pijnbeleving van de baby kan een leerweg zijn. Zolang de baby niet overweldigt raakt.

In vergelijking met oude culturen en tradities wordt er door ons Westerse medische model binnen het proces van de geboorte vaak en snel ingegrepen. Bijvoorbeeld doormiddel van het gebruik van medicatie en/of interventies. Op dit model is de baby fysiek, psychisch en emotioneel niet voorbereid.

De pijnbeleving van de baby en het gebruik van medicatie en/of interventie kan tijdens de geboorte soms zo overweldigend zijn, dat de baby dissocieert. En kan het vecht of vlucht systeem geactiveerd worden. In zo’n situatie kan de baby zich alleen voelen en uit verbinding raken met de moeder. Het lukt hem/haar dan niet om deze ervaring na de geboorte te verwerken of een plek te geven. Dit kan zich uiten in ontroostbaar huilen.

In ons zorgmodel zouden we bij ontroostbare baby’s, ook wel huilbaby’s, waar de reguliere zorg vaak geen verklaring of oplossing voor kan vinden, meer moeten kijken naar een mogelijke onderliggende oorzaak. Door stil te staan bij en meer nieuwsgierig te zijn naar het verloop van de zwangerschap en geboorte, wordt zichtbaar welke onderliggende oorzaak van het huilen een rol zou kunnen spelen.

De herinneringen en het geheugen van de baby functioneren anders dan die van volwassenen. Ondanks dat het lange termijngeheugen bij baby’s nog niet is ontwikkeld, is er wel sprake van een cellulair geheugen dat voortkomt uit het lichaamsbewustzijn. Baby’s vertellen het verhaal van hun lichaamsbewustzijn door lichaamstaal en huilgedrag.

Wanneer een baby huilt wordt dat meestal geïnterpreteerd als honger, vermoeidheid, darmkrampjes, reflux of simpelweg ontroostbaar huilen. De oorzaak van veel voorkomende klachten zou echter kunnen liggen in onverwerkte ervaringen die hebben plaatsgevonden tijdens de geboorte of gedurende het leven in de baarmoeder. Het is hierbij wel belangrijk om je ervan bewust te zijn dat er geen standaard situatie of oplossing bestaat, niet ieder kind reageert hetzelfde op een bepaalde gebeurtenis.

Wanneer een baby na de geboorte over zijn ervaringen nog veel na-huilt, maar zich vervolgens door zijn verzorger tot op een diep niveau gehoord en begrepen voelt, lukt het een baby deze ervaringen los te laten. Hij leert hoe hij samen moeilijkheden kan overwinnen.

Keuzevrijheid 

Wat betreft kennisoverdracht worden zwangere soms te weinig voorgelicht over de keerzijde van een medische behandeling of interventie. Bijvoorbeeld bij het gebruik van pijnbestrijding of een ruggenprik en of het inleiden of bij stimuleren van kunstmatige oxytocine. Gebruik van pijnbestrijding heeft invloed op het verloop van de bevalling en geeft een groter risico op andere interventies. Bijvoorbeeld bij-stimuleren, ruggenprik, vacuümpomp of keizersnede. Dit soort interventies kunnen een lange termijneffect hebben op de baby.

In de geboortezorg wordt stilgestaan bij het op de wereld zetten van een levend kind. Hierbij wordt minder lang stilgestaan bij de lange termijneffecten van interventies. Terwijl deze gebeurtenissen effecten kunnen hebben op de gezondheid en psychologische ontwikkeling van het kind. Daarnaast kan het ook invloed hebben op de hechting en de band tussen ouder er kind.

Meerdere onderzoeken tonen aan dat baby’s als het ware al gemarineerd worden in de ervaringen van de moeder tijdens de conceptie, zwangerschap en geboorte van de baby. Dit geeft een imprint voor het latere leven van het kind. Het gaat dan om zowel positieve- als negatieve emoties, zoals stress, rouw, angst, blijheid en geluk.

Baby’s die tijdens de zwangerschap (of bevalling) te veel stress of angst ervaren ontwikkelen hun brein anders dan bij moeders die zich in hun zwangerschap ondersteund hebben gevoeld en in een beschermde omgeving waren. Daar zie je dat de ontwikkeling van het brein meer plaats vindt in de voorkant van het brein, de frontale cortex (verstand en bewuste waarneming).

Bevindt de hersenontwikkeling zich meer in de achterkant van het brein (onbewuste reflexen; overleven vecht/vlucht reactie) dan is er een verhoogde kans op een verlaagd geboortegewicht of vroeggeboorte.  Daarnaast kunnen sommige baby’s in de eerste maanden na de geboorte onverklaarbaar en ontroostbaar huilerig zijn.

Per bevalling zou kritisch gekeken moeten worden naar een medische indicatie en/of interventie, zoals weeën opwekkers (kunstmatige oxytocine), pijnbestrijding, borstvoeding versus kunstvoeding etc.

Hierbij kan de BRAINS-methode toegepast worden.

BRAINS staat voor:

B – Behoeften, wat is het voordeel van de interventie?

R – Risico, wat zijn de risico’s van de interventie?

A – Alternatieven, zijn er alternatieven?

I – Intuïtie, wat voelt de vrouw als ze naar haar lichaam en onderbewustzijn luistert?

N – Niks doen, kunnen we ook nog wachten met de interventie?

S – Stilstaan, de vrouw wil er nog even over nadenken.

Je kijkt naar een situatie van verschillende kanten en je geeft de zwangere keuzevrijheid. Met name dit laatste wordt vaak overgeslagen. Vrouwen weten of voelen zelf echt wel wat er op een bepaald moment moet gebeuren. Een interventie hoeft dus niet slecht te zijn, zolang het maar met bewustzijn en keuzevrijheid tot stand is gekomen. Als je flexibel blijft, dan voelt een interventie, zoals een ruggenprik, weeën opwekkers of keizersnede, daarna ook niet als schuld of falen. Je kunt dan namelijk zelf achter de beslissing staan en je hebt inspraak gehad.